Het STELLA-observatorium op Tenerife heeft 16 jaar lang het oppervlak van een ster bestudeerd met robotische spectroscopie en Doppler-beeldvorming. In tegenstelling tot de cyclische stervlekken op onze zon vertoonde deze ster chaotisch, niet-periodiek stervlekkengedrag, wat een fundamenteel ander dynamomechanisme onthult. Het baanbrekende onderzoek is nu gepubliceerd in Nature Communications en presenteert een unieke film van de evolutie van het steroppervlak, dat anders slechts een onoplosbaar lichtpuntje aan de hemel is.
Het is bekend dat onze zon vlekken op haar oppervlak ontwikkelt die in de loop van de tijd systematisch veranderen en ons iets vertellen over haar cyclische interne dynamo en structuur. Van andere sterren hebben astronomen slechts af en toe de kans om hun stervlekken te bekijken, meestal nooit genoeg om de tijdige veranderingen te volgen. Nu is een van de meest gevlekte sterren aan de hemel, met de naam XX Trianguli, elke heldere nacht waargenomen sinds de ingebruikname van AIP’s robotobservatorium STELLA op Tenerife in 2006, waardoor een vergelijkbare dataset als voor zonnevlekken mogelijk is. Een onderzoeksteam van het Leibniz Instituut voor Astrofysica in Potsdam (AIP) in Duitsland en het HUN-REN Onderzoekscentrum voor Astronomie en Aardwetenschappen, Hongarije, paste een tomografische inversietechniek toe die Doppler-beeldvorming wordt genoemd, waarbij het stellaire oppervlak werd opgelost en het verschijnen en verval, de beweging en de morfologie van de stervlekken gedurende 16 jaar werden gevolgd.
Zonnevlekken zijn de bekendste manifestaties van magnetische velden van de zon en vertonen een hele reeks fenomenen die verband houden met de inwendige dynamo. Stervlekken zijn de directe analogieën van zonnevlekken op andere sterren, maar met de grote waarnemingsbeperking dat men meestal de oppervlakken van andere sterren niet kan oplossen. In deze studie werd een indirecte techniek voor oppervlaktebeeldvorming, Doppler imaging genaamd, toegepast en werden 99 onafhankelijke gereconstrueerde oppervlaktebeelden van de stervlekster XX Trianguli gepresenteerd. De ster werd geselecteerd omdat hij in een eerdere studie een gigantische stervlek had laten zien en dus zeer geschikt was voor een langetermijnmonitoring.
Lees verder op: Spacepage