Het zonnestelsel heeft een aantal nieuwe maantjes. De eerste nieuwe maan cirkelt rond Uranus en is de eerste Uranusmaan die in meer dan 20 jaar is ontdekt en waarschijnlijk ook meteen de kleinste. Daarnaast werden er ook twee nieuwe manen rondom Neptunus ontdekt, waarvan één de zwakste maan is die ooit door telescopen op aarde is ontdekt. De ontdekkingen werden op 23 februari 2024 bekend gemaakt door het Minor Planet Center van de Internationale Astronomische Unie.
“De drie nieuw ontdekte manen zijn de zwakste die ooit met grondtelescopen rond deze twee ijsreuzenplaneten zijn gevonden,” legt Scott S. Sheppard van Carnegie Science uit. “Er was speciale beeldbewerking voor nodig om zulke zwakke objecten te onthullen.” Het nieuwe Uraanse lid brengt het totale aantal maantjes van de ijsreuzenplaneet op 28. Met slechts 8 kilometer is het waarschijnlijk de kleinste maan van Uranus. Hij doet er 680 dagen over om rond de planeet te draaien. De nieuwe maan, die voorlopig S/2023 U1 wordt genoemd, zal uiteindelijk worden vernoemd naar een personage uit een toneelstuk van Shakespeare, in overeenstemming met de naamgevingsconventies voor buitenste Uraanse satellieten.
S/2023 U1 werd voor het eerst waargenomen op 4 november 2023 door Sheppard met behulp van de Magellan-telescopen van Carnegie Science’s Las Campanas Observatory in Chili. Een maand later, in december, deed Sheppard vervolgwaarnemingen bij Magellan. Door gebruik te maken van de maand van observaties en samen te werken met Marina Brozovic en Bob Jacobson van NASA’s Jet Propulsion Laboratory om een mogelijke maanbaan voor de nieuwe vondst te bepalen, was Sheppard in staat om het nieuwe lid van het pantheon van Uranus te lokaliseren in oudere beelden die hij in 2021 bij Magellan en bij de Subaru-telescoop in Hawaï had gemaakt. Sheppard gebruikte de Magellan Telescoop ook om de helderste van de twee nieuw ontdekte Neptuniaanse manen te vinden. In samenwerking met David Tholen van de Universiteit van Hawaï, Chad Trujillo van de Northern Arizona University en Patryk Sofia Lykawa van de Kindai University vond hij de andere nieuwe Neptuniaanse maan, een extreem zwak object, met behulp van de Subaru telescoop. Beide werden voor het eerst gezien in september 2021.
Vervolgwaarnemingen met de Magellan-telescopen in oktober 2021 en nogmaals in 2022 en november 2023 bevestigden dat de helderdere Neptuniaanse maan om Neptunus draait. De zwakkere maan vereiste speciale observatietijd onder ultra-zuivere omstandigheden op de Very Large Telescope van de European Southern Observatory en op de 8-meter telescoop van Gemini Observatory om zijn baan zeker te stellen. Brozovic en Jacobson waren essentieel in dit proces om de baan van de maan rond Neptunus te bepalen met behulp van de gegevens van de eerdere waarnemingen in 2021 om te voorspellen waar de telescopen in 2022 en 2023 op moesten worden gericht om het extreem zwakke object te vinden.
De helderdere Neptunusmaan heeft nu een voorlopige aanduiding S/2002 N5, is ongeveer 23 kilometer groot en doet er bijna 9 jaar over om rond de ijsreus te draaien. De zwakkere Neptunusmaan heeft een voorlopige naam S/2021 N1 en is ongeveer 14 kilometer groot met een baan van bijna 27 jaar. Ze zullen beide permanente namen krijgen, gebaseerd op de 50 Nereïde zeegodinnen uit de Griekse mythologie. “Nadat de baan van S/2002 N5 rond Neptunus was bepaald met behulp van de waarnemingen van 2021, 2022 en 2023, werd deze getraceerd naar een object dat in 2003 in de buurt van Neptunus werd waargenomen, maar verloren ging voordat kon worden bevestigd dat het rond de planeet draaide,” legt Sheppard uit.
Lees verder op: Spacepage