Op een kille, kristalheldere herfstavond kun je het verste object in het heelal zien zonder telescoop of verrekijker. Net ten noordoosten van het ‘Grote Vierkant’ in het sterrenbeeld Pegasus verschijnt het als een spilvormige mistvlek met een helder centrum. Het is het dichtstbijzijnde sterrenstelsel naast onze Melkweg, het prachtige Andromedastelsel. Het zwakke licht dat je ziet, verliet het spiraalstelsel 2,5 miljoen jaar geleden om de immense kloof in de intergalactische ruimte naar de aarde over te steken. In die tijd verscheen op aarde een van de vroegst bekende mensen, Homo habilis. Deze vroege voorouder kreeg de bijnaam “handige man” omdat hij de eerste stenen gereedschappen maakte.
Fast forward naar het begin van de 21e eeuw, toen een van de krachtigste wetenschappelijke instrumenten ooit bedacht door mensen, de Hubble ruimtetelescoop, meer dan 10 jaar nodig had om een fotomosaïsch portret te maken van het oude licht van het sterrenstelsel, waarbij meer dan 600 kiekjes werden gemaakt. Waarom zo’n monumentale taak? Het sterrenstelsel staat zo dicht bij ons dat het in hoekgrootte zes keer de schijnbare diameter van de volle maan heeft. Voor Hubble’s nauwkeurig zicht is dat veel hemels onroerend goed om te bestrijken. Dit prachtige, kleurrijke mozaïek vangt de gloed van 200 miljoen sterren. Dat is nog steeds een fractie van de populatie van Andromeda. En de met sterren bezaaide beelden zijn gepropt in minstens 2,5 miljard pixels. Probeer dat maar eens in te lijsten! De gedetailleerde blik van Hubble op de opgeloste sterren zal astronomen helpen om de geschiedenis van het sterrenstelsel te achterhalen, waaronder fusies met kleinere satellietstelsels.
In de jaren na de lancering van NASA’s Hubble-ruimtetelescoop hebben astronomen meer dan 1 biljoen sterrenstelsels in het heelal geteld. Maar slechts één sterrenstelsel springt eruit als het belangrijkste nabije stellaire eiland van onze Melkweg – het prachtige Andromedastelsel (Messier 31). Het is op een heldere herfstavond met het blote oog te zien als een zwak sigaarvormig object met ongeveer de schijnbare hoekdiameter van onze maan. Een eeuw geleden stelde Edwin Hubble voor het eerst vast dat deze zogenaamde “spiraalnevel” zich eigenlijk heel ver buiten ons eigen Melkwegstelsel bevond, op een afstand van ongeveer 2,5 miljoen lichtjaar of ruwweg 25 Melkwegdiameters. Tot dan toe dachten astronomen altijd dat de Melkweg het hele heelal omvatte. Opeens zette de ontdekking van Hubble de kosmologie op zijn kop door een oneindig veel groter heelal te onthullen. Nu, een eeuw later, heeft de ruimtetelescoop die naar Hubble is vernoemd het meest uitgebreide overzicht van dit verleidelijke sterrenrijk gemaakt. De Hubble-telescoop levert nieuwe aanwijzingen op voor de evolutionaire geschiedenis van Andromeda en die ziet er heel anders uit dan die van de Melkweg.
Lees verder op: Spacepage